ANALYTICAL INSIGHT - ပဋိသမၻိဒါ
ပဋိသမၻိဒါ (Paṭisambhidᾱ) - အရင္းအျမစ္သိေအာင္ ေဖြရွာစစ္ေဆးတတ္ေသာဉာဏ္၊ အစိတ္စိတ္ စိစစ္ေဆးတတ္ေသာဉာဏ္။
ပဋိသမၻိဒါေလးပါးဆုိသည္မွာ -
(၁) အတၳပဋိသမၻိဒါ - အနက္အဓိပၸာယ္ကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း၊ အက်ဳိးတရားကုိ သိျခင္း။
(၂) ဓမၼပဋိသမၻိဒါ - တရားသဘာ၀ကုိ အစိတ္စိတ္ေဖြရွာစိစစ္၍ ပါဠိကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း၊ အေၾကာင္းတရားကုိ သိျခင္း၊
(၃) နိ႐ုတၱိပဋိသမၻိဒါ - ဘာသာစကားတည္ေဆာက္မႈ သဒၵါစည္းကမ္းနည္းလမ္းကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း၊
(၄) ပဋိဘာန ပဋိသမၻိဒါ - အတၳ၊ ဓမၼ၊ နိ႐ုတၱိပဋိသမၻိဒါ သုံးမ်ဳိးကုိ အက်ယ္ေ၀ဖန္၍ သိျခင္းတုိ႕တည္း။
(၂) ဓမၼပဋိသမၻိဒါ - တရားသဘာ၀ကုိ အစိတ္စိတ္ေဖြရွာစိစစ္၍ ပါဠိကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း၊ အေၾကာင္းတရားကုိ သိျခင္း၊
(၃) နိ႐ုတၱိပဋိသမၻိဒါ - ဘာသာစကားတည္ေဆာက္မႈ သဒၵါစည္းကမ္းနည္းလမ္းကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း၊
(၄) ပဋိဘာန ပဋိသမၻိဒါ - အတၳ၊ ဓမၼ၊ နိ႐ုတၱိပဋိသမၻိဒါ သုံးမ်ဳိးကုိ အက်ယ္ေ၀ဖန္၍ သိျခင္းတုိ႕တည္း။
ANALYTICAL INSIGHT
Discriminating knowledge
Analytical insight is of four kinds:
(1) Analytical insight into the meaning and consequences of things-attha paṭisambhidᾱ;
(2) Analytical insight into the nature of the Doctrine, and the Pali language in which it exists and the origin of things-dhamma paṭisambhidᾱ;
(3) Analytical insight into the language, the grammar and the syntax of the language-nirutti paṭisambhidᾱ;